Abstrak


Penggunaan Bahasa Jawa oleh Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton di Kabupaten Sukoharjo (Kajian Stilistika)


Oleh :
Naswurry Dwijayanti - C0110042 - Fak. Sastra dan Seni Rupa

ABSTRAK
Penelitian yang dibahas dalam penelitian ini adalah: (1) Bagaimanakah pemanfaatan aspek bunyi bahasa dalam lirik lagu yang digunakan oleh Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton di Kabupaten Sukoharjo?; (2) Bagaimanakah diksi atau pilihan kata dalam lirik lagu yang digunakan oleh Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton di Kabupaten Sukoharjo?;dan (3) Bagaimanakah gaya bahasa dalam lirik lagu yang digunakan oleh Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton di Kabupaten Sukoharjo? Tujuan dalam penelitian ini adalah mendeskripsikan (1) mendeskripsikan aspek-aspek bunyi bahasa yang terdapat dalam PBJ PCSGM DKSKH; (2) mendeskripsikan diksi atau pemilihan kosa kata yang terdapat dalam PBJ PCSGM DKSKH; (3) mendeskripsikan Penggunaan gaya bahasa yang terdapat dalam PBJ PCSGM DKSKH Jenis penelitian ini adalah deskriptif kualitatif. Jenis data dalam penelitian ini berupa data lisan, sumber data dalam penelitian ini adalah data lisan berupa kalimat tuturan yang disampaikan oleh pambiwara dan CD lagu-lagu campursari Sangkuriang guyon maton. Populasi dalam penelitian ini adalah keseluruhan kalimat tuturan yang disampaikan oleh pambiwara dan data CD Campursari Sangkuriang guyon maton yang berupa lagu-lagu Campursari yang disampaikan oleh pambiwara. Penentu Sampel dalam penelitian ini adalah purposive sampling, yang dilakukan dengan cara selektif yang disesuaikan dengan kebutuhan dan sifat-sifat populasi yang sudah diketahui sebelumnya. Sampel atau objek yang digunakan berjumlah 20 lagu Campursari Sangkuriang guyon maton dan tuturan pambiwara yang mewakili populasi. Pengumpulan data dalam penelitian ini menggunakan metode simak dengan teknik dasar sadap dan teknik lanjutan catat. Metode analisis data yang digunakan adalah metode distribusional dan metode padan. Adapun metode penyajian hasil analisis data menggunakan metode formal dan informal. Hasil analisis data adalah sebagai berikut. Pemanfaatan aspek bunyi bahasa yang digunakan dalam PBJ PCSGM DKSKH berupa Purwakanthi guru swara „asonansi?, purwakanthi guru sastra „aliterasi?, dan Purwakanthi Basa ‘lumaksita’ Diksi dalam PBJ PCSGM DKSKH berupa antonimi, têmbung plutan „aferesis?, têmbung saroja, sinonim, kosakata bahasa Indonesia, kosakata bahasa Asing, dan bentuk-bentuk literer. Pemakain gaya bahasa dalam PBJ PCSGM DKSKH yaitu gaya bahasa berdasarkan struktur kalimatnya berupa gaya bahasa repetisi epizeuksis dan repetisi anafora. Gaya bahasa berdasarkan langsung tidaknya makna yaitu gaya bahasa retoris yang berupa (aliterasi, asonansi, elipsis dan hiberbol), dan gaya bahasa kiasan berupa persamaan/smile, metafora, dan personifikasi.
Kata kunci : pambiwara; campursari; guyon maton.
SARIPATHI
Prakawis ingkang dipunrêmbag wontên panalitên inggih menika: (1) Kados pundi mupangatipun perangan suwantên basa ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo?, (2) Kados pundi pamilihan têmbung ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo?, (3) kados pundi lêlewaning basa ingkang dipungginakakên ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo?
Acasipun panalitiên punika kangge (1) ngandharakên munpangatipun lan pamilihanipun perangan suwantênipun basa ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo, (2) ngandharakên pamilihan têmbung ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo, (3) ngandharakên lêlewaning basa ingkang dipungginakakên ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo.
Jinisipun panalitiên inggih punika deskriptif kualitatif . Data wontên panaliten punika arupi data lisan saking langgam Campursari guyon maton lan tuturan kalimat ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang. Populasi panalitiên inggih punika sêdaya cakêpan tuturan kalimat ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang lan tembang-tembang Campursari. Sampel data panalitiên inggih punika satuan lingual ingkang ngandhut peranganipun stilistika antawisipun pigunanipun suwantên basa, diksi, lan lêlêwaning basa ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang guyon maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo ingkang cekap syaratipun. Sampel ingkang dipungginakakên cacahipun 20 sêsirah têmbang lan sêdaya cakêpan tuturan kalimat ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang ingkang dipunwakili populasi. Pangempalan data wonên panalitên punika ngginakakên metode simak, teknik dasar mawi teknik sadap lajeng ngginakakên teknik catat. Metode analisis data ngginakakên metode distribusional lan metode padan. Dene penyajian asiling panalitên ngginakakên metode formal lan informal.
Andedhasar asiling analisis data sagêt kapêndhêt dudutan menawi potensi basa ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan Pambiwara Campursari Sangkuriang guyon maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo kawontênan perangan suwantên basa arupi Purwakanthi guru swara „asonansi?, purwakanthi guru sastra „aliterasi?, dan Purwakanthi Basa/lumaksita. Diksi pamilihan têmbung ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan pambiwara Campursari Sangkuriang guyon maton wontên ing Kabupaten Sukoharjo inggih punika ngginakakêntêmbung antonimi, têmbung plutan „aferesis?, têmbung saroja, sinonim, kosakata bahasa Indonesia, kosakata bahasa Asing, lan bêntuk-bêntuk literer. Lêlewaning basa ing salêbêtipun cakêpan têmbang Campusari basa Jawi ingkang dipun-ginakakên kaliyan pambiwara Campursari Sangkuriang guyon maton wontên ing Kabupatèn Sukoharjo inggih punika ngginakakên lêlêwaning basa retoris (aliterasi, asonansi, elipsis dan hiberbol), lan lêlêwaning basa kiasan inggih punika persamaan/smile, metafora, lan personifikasi.
Têmbung wos : pambiwara; campursari; guyon maton.
ABSTRACK Naswurry Dwijayanti. C0110042. 2015.Used Javanes Language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton In The Sukoharjo City (Stylistic Study). Thesis: Local Letters Departemen of Faculty of Letters and Fine Arts of Surakarta Sebelas Maret University. The problems that analyzet in this researeh are (1) how is the ultirelacion of language sound aspeck in the lyric song campursari used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city?, (2) What is the dicion in the lyrik campursari used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city?, (3) How figure of language aspeck in the lyric campursari used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city?. The purpose of this researeh are (1) to diskrip the ultirelacion of language sound aspeck, (2) to desckribe the diction, (3) to discribe figure of spech use in the lyric campursari used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city. This researeh is a deseriptive qualitatif researeh. The data of researeh consisted of spoken al dialog javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang and writen data of language sound aspeck in the lyric song campursari used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city. The spoken souroes constituted CD Campursari Sangkuriang used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city, while the writen one was the All lyric song campursari to CD Campursari Sangkuriang used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city. The population of researeh wash all available javanese lyric song campursari and al dialog javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang to CD Campursari Sangkuriang used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city. The sample of data this researeh were the lingual units containing stylistic elemens of language sound (phoneme), diction, and discribe figure of spech used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city consisiting of 20 songs campursari titles al dialog javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang. The data was colected using listening method wiht tapping basic technique and recording advance technique. The methods analizing data used were distribusional and match ones. The methods of presenting the resulf of data analysis was formal and informal one. The resulf of analysis in this researeh, it could be concluded that the language potential in stylistic aspect in javanes the All lyric song campursari to CD Campursari Sangkuriang used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city was wound in the form of sound aspect including assonance Purwakanthi guru swara, alliterationpurwakanthi guru sastra, and syllable repetition PurwakanthiBasa/lumaksita. The diction in the All lyric song campursari to CD Campursari Sangkuriang used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city included the us of antonimi, têmbung plutan ‘aferesis’, têmbung saroja, sinonim, kosakata bahasa Indonesia, kosakata bahasa Asing, dan bentuk-bentuk literer. The figure of speech use in All lyric song campursari to CD Campursari Sangkuriang used javanes language by Pambiwara Campursari Sangkuriang Guyon Maton in the Sukoharjo city included repetition epizeuksis, repetition anahor, elipsis, hyperbole, smile, metafora, and personiftation. Keyword : master of ceremonies; campursari; guyon maton